Dzisiaj mija 77-rocznica bestialskiego mordu czołowych działaczy Polonii Gdańskiej i Plebiscytu na Powiślu, Warmii i Mazurach. Podobnie jak Sowieci na wschodzie, zimą i wiosną 1940 r. Niemcy zaplanowali wymordowanie elity polskiej w Gdańsku i na Pomorzu. 11 stycznia i 22 marca 1940 roku funkcjonariusze III Rzeszy Niemieckiej przeprowadzili akcję eksterminacji pracowników polskich urzędów mieszczących się w Wolnym Mieście Gdańsku, Rady Portów i Dróg Wodnych, Poczty Polskiej, kolejarzy i urzędników Dyrekcji PKP w Gdańsku, nauczyciele, dziennikarzy, wydawcy, drukarza, działaczy Związku Polaków w Niemczech, celników, urzędników bankowych w Banku Polsko-Brytyjskim, działaczy plebiscytowych na Powiślu, księży, polskiego przedstawiciela w Volkstagu Wolnego Miasta Gdańska. Była to starannie wyselekcjonowana lista polskich patriotów, po których ślad miał zaginąć. Zastrzeleni zostali strzałem w tył głowy, a następnie wrzuceni do wcześniej wykopanego dołu w lesie, tuż niedaleko niemieckiego obozu śmierci KL Stutthof. Po zasypaniu zbiorczych grobów, posadzono na nich brzozy, aby nikt nie mógł odnaleźć miejsca tego strasznego ludobójstwa. Jednakże dzięki wskazówkom osób, które pamiętały ten smutny czas udało się w roku 1947 i 1979 odnaleźć w lesie, w odległości 2,5 km od obozu Stutthof, groby zamordowanych działaczy Polonii Gdańskiej i Plebiscytu na Powiślu. Po ekshumacji, szczątki ciał zostały uroczyście przewiezione i pogrzebane na cmentarzu wojennym w Gdańsku Zaspie.
Dwa groby
W lesie koło Stutthofu odkryto dwa groby. Jeden z nich, długości 25 m, szer. 2,5 m krył w sobie 67 zamordowanych gdańszczan. Położenie odkopanych zwłok wskazuje, że Niemcy mordując Polaków nie trudzili się nawet ich ułożeniem. Ciała zabijanych wpadały do dołu i natychmiast były zasypywane. Zachodzi przypuszczenie, że niejedna ofiara została zasypana żywcem. Po 7 latach (1947 r.) zwłoki uległy całkowitemu rozkładowi. Przybyła na miejsce z ramienia PCK komisja rzeczoznawców w osobach doktora Gordziałkowskiego i doktora Chrzanowskiego stwierdziła, że stan zwłok prawie zupełnie uniemożliwia rozpoznanie. Jedynie kształty kości i uzębienia mogą służyć w pewnym stopniu jako wskazówki do identyfikacji.” Drugi grób odkopano dopiero w 1979 r.
Wyniesieni na ołtarze
Błogosławiony Jan Paweł II, Papież – Polak wyniósł 13 czerwca 1999 roku na ołtarze świętych Kościoła Katolickiego 108 Polaków - Męczenników, a wśród nich 3 zamordowanych w lesie k. Stutthofa: Błogosławionego Ks. Bronisława Komorowskiego, Błogosławionego Ks. Mariana Góreckiego, Błogosławionego Ks. Franciszka Rogaczewskiego.
Pamiętajmy o zamordowanych działaczach Polonii Gdańskiej, których groby znajdują się na cmentarzu wojennym w Gdańsku-Zaspie. Tam można zapalić znicze i zmówić modlitwę.
Lista zamordowanych działaczy Polonii Gdańskiej:
- w dniu 11 stycznia 1940 r. (grób odnaleziony w 1979 r.):
- Buczkowski Brunon – asesor kolejowy
- Kręcki Franciszek – dr praw, bankowiec
- Langiewicz Stanisław – st. asystent kolejowy
- Łangowski Bonifacy – prawnik, notariusz
- Maciejewski Antoni – kolejarz, naczelnik parowozowni
- Masłoch Jan – st. asystent kolejowy
- Nełkowski Witold –kolejarz, sekretarz Polskiego Zrzeszenia Pracy
- Ostrowski Kazimierz – st. asesor kolejowy
- Rogaczewski Franciszek – ksiądz rektor, Błogosławiony w 1999 r.
- Różankowski Aleksander – inżynier, radca Rady Portu i Dróg Wodnych
- Szymański Władysław - ksiądz
- Tejkowski Czesław – urzędnik bankowy w Banku Polsko-Brytyjskim
- Tezlaff Bernard – kolejarz, konduktor PKP
- Wiecki Bernard - ksiądz
- Zdeb Jan – inżynier, inspektor techniczny RPiDW
- Zielke Werner - kolejarz
- 6 ofiar nazwiska nieznane
- w dniu 22 marca 1940 r. – Wielki Piątek (grób odnaleziony w 1947 r.):
- Binnebesel Alfons - kolejarz
- Block Alojzy, syn Leona – praktykant kolejowy
- Block Leon – urzędnik kolejowy
- Borzyszkowski Edmund - nauczyciel
- Ciepłuch Feliks –nauczyciel
- Cymorek Rudolf - pracownik Rady Portu i Dróg Wodnych
- Czyżewski Mieczysław – właściciel drukarni, wydawca
- Dettlaff Edmund – asystent kolejowy
- Filarski Bernard – stomatolog, lekarz kolejowy i Gimnazjum Polskiego
- Gauza Józef - nauczyciel
- Garyantsiewicz Alfons – referendarz kolejowy
- Gierszewski Feliks – pocztylion Poczty Polskiej
- Goldmann Stefan – kupiec, dyrektor Centrali Rolników
- Górecki Marian – ksiądz, Błogosławiony w 1999 r.
- Grabowski Leon Zygmunt – kontroler ruchu PKP
- Gregorkiewicz Józef – st. asystent kolejowy
- Grimsmann Wilhelm - dziennikarz
- Grimsmann Zygmunt – asystent pocztowy
- Jesikiewicz Jan - nauczyciel
- Jurkiewicz Antoni – st. asystent kolejowy
- Klimkiewicz Teodor – emerytowany insektor Poczty Polskiej
- Knitter Wincenty - kolejarz
- Ks. Komorowski Bronisław - ksiądz. Błogosławiony w 1999 r.
- Kusznik Paweł – inspektor kolejowy
- Kramer Gustaw – inżynier elektryk, kupiec
- Kryń Jan – asystent pocztowy
- Lange Bogdan – adiunkt kolejowy
- Lendzion Antoni – działacz ZZP, poseł do Volkstagu WMG
- Łysakowski Konrad – handlowiec, pracownik PAGED
- Majkowski Jan – urzędnik bankowy
- Mionskowski Augustyn – kolejarz, pracownik PKP
- Młodzieniewski Franciszek – pracownik RPiDW
- Muzyk Feliks - bankowiec
- Nitka Edward – asystent kolejowy
- Nitka Brunon - restaurator
- Ossowski Józef – st. asesor kolejowy
- Papka Alfons – st. asystent Poczty Polskiej
- Paszota Bolesław – emerytowany naczelnik Urzędu Pocztowego
- Piaseczki Bolesław – prac. Cywilny wydz. Wojsk. Komisariatu RP
- Planeta Juliusz – st. asystent Poczty Polskiej
- Pniewski Władysław – dr filologii pol., prof. w Gimnazjum Polskim
- Reetz Stanisław – st. ekspedient pocztowy
- Sojecki Konrad – st. asystent kolejowy
- Suchecki Brunon - nauczyciel
- Szarski Gustaw – inspektor celny
- Szuca Michał - dr praw, radca finansowy RPiDW
- Thomas Henryk – inżynier, pracownik kolejowy
- Trzebiatowski Leon – kolejarz, pracownik PKP
- Wesołowski Augustyn – kupiec, wiceprezes Gminy Polskiej
- Wieczorkiewicz Henryk - dziennikarz
- Wika-Czarnowski Anastazy – emerytowany Dyrektor Poczty Polskiej
- Witkowski Szymon - kolejarz
- Woyda Piotr – dr praw, wicewojewoda pomorski w latach 1920-24
- Ziółkowski Tadeusz – komandor pilotów, pracownik RPiDW
- 13 ofiar nazwiska nieznane, wśród nich Augustyn Czyżewski – działacz plebiscytowy z Janowa k. Gniewu
Oświadczenie złożone przez senatorów Antoniego Szymańskiego, Jana Żaryna, Bogdana Borusewicza, Leszka Czarnobaja, Krzysztofa Słonia, Jana Marię Jackowskiego, Waldemara Bonkowskiego, Sławomira Rybickiego, Rafała Ślusarza, Artura Warzochę, Jerzego Czerwińskiego, Aleksandra Szweda, Kazimierza Kleinę na 13. posiedzeniu Senatu w dniu 18 marca 2016 r.
„Naród, który traci pamięć, traci sumienie” – Zbigniew Herbert.
W dniach 11 stycznia oraz 22 marca 2016 r. przypada 76. rocznica zbrodni dokonanej na Polakach – czołowych przedstawicielach Polonii gdańskiej oraz działaczach plebiscytu na Powiślu, Warmii i Mazurach – m.in. na pracownikach polskich urzędów, działaczach plebiscytowych, księżach, polskim przedstawicielu do Senatu Wolnego Miasta Gdańska, nauczycielach i kupcach. Dokonali jej funkcjonariusze niemieckiej III Rzeszy.
Szczególnym dniem był Wielki Piątek 22 marca 1940 r., kiedy rozstrzelano 67 osób w lesie nieopodal obozu koncentracyjnego KL Stutthof. Należeli oni do starannie wyselekcjonowanej grupy polskich patriotów, po których miał zaginąć wszelki ślad. Zabito ich strzałem w tył głowy, a ciała wrzucono do dołu w lesie. Wśród nich było dwóch kapłanów, którzy zostali uznani za błogosławionych Kościoła katolickiego – ksiądz Bronisław Komorowski i błogosławiony ksiądz Marian Górecki.
11 stycznia 1940 r. rozstrzelany został błogosławiony ksiądz Franciszek Rogaczewski.
Łącznie w egzekucjach w styczniu i w marcu 1940 r. zamordowanych zostało 89 osób. Zbrodnia ta była wyrazem zemsty wobec osób walczących o polskość Gdańska, Warmii i Mazur oraz na zawsze miała pozostać ukryta przed światem.
Bohaterska i ofiarna postawa zamordowanych Polaków – działaczy Polonii gdańskiej oraz plebiscytu na Powiślu, Warmii i Mazurach – nie może być zapomniana. Składamy głęboki hołd zamordowanym i wyrażamy solidarność z ich bliskimi. Cześć ich pamięci!
Antoni Szymański, Jan Żaryn, Bogdan Borusewicz, Leszek Czarnobaj, Krzysztof Marek Słoń, Jan Maria Jackowski, Waldemar Bonkowski, Sławomir Rybicki, Rafał Ślusarz, Artur Warzocha, Jerzy Czerwiński, Aleksander Szwed, Kazimierz Kleina
