Wykład Moniki Kasprzak będzie dotyczył dziejów trzech parcel miejskich położonych przy ul. św. Ducha o numerach 44, 45, 46. Prace archeologiczne prowadziło tu w latach 2004-2005 obecne Muzeum Gdańska we współpracy z Muzeum Archeologicznym w Gdańsku. Na niewielkiej, obejmującej blisko 350 m2 działce, archeolodzy dotarli do reliktów średniowiecznej zabudowy z lat 30.-40. XIV w. Wyniki mogą być zaskakujące…
Aby w pełni zrozumieć przemianą jakościową, którą przeszedł Gdańsk w XIV w., trzeba cofnąć się do czasów tzw. „Rzezi gdańskiej” i zajęcia miasta wchodzącego w skład Korony Królestwa Polskiego przez krzyżaków w 1308 r. Spłonął wówczas kompleks osadniczy Starego Miasta zlokalizowany przy zamku. Rycerze Zakonu Najświętszej Maryi Panny rozpoczęli odbudowę i reorganizację administracji oraz rozbudowę infrastruktury – zarówno obronnej, sakralnej i gospodarczej – dopiero dwadzieścia-trzydzieści lat po podboju Pomorza. Nie inaczej było w Gdańsku, którego samorząd został gruntownie zreorganizowany, choć Henryk Burmeister - ostatni z sołtysów „lubeckiego” Gdańska został burmistrzem w zorganizowanym na wzór chełmiński magistracie miejskim. Za czasów jego rządów (1334-1354), dzięki współpracy z ówczesnym komturem gdańskim Winrychem von Kniprode, nad Motławą powstało dzisiejsze Główne Miasto, a teren patrymonium miejskiego poszerzył się o dobra kupione od okolicznych rycerzy, np. Piotra z Kacka. Miasto rozbudowywano w niebywałym tempie, choć do budowy w przeważającej mierze wykorzystywano… drewno.
Nie inaczej wyglądał wówczas Gdańsk przy ul. św. Ducha. W trakcie badań archeolodzy natrafili na pozostałości domów z okresu budowy Głównego Miasta. W najstarszym z nich podłogi były wykonane z brzozy, co według Moniki Kasprzak świadczy o tymczasowym charakterze funkcjonującej wówczas zabudowy. Dziesięć lat później dom zastąpiono trzema innymi, ale zanim to się stało teren wokół podwyższono sztucznie o 60 cm. Podobne zmiany zachodziły w bardzo szybkim tempie jak na średniowiecze. Układ domów i ich liczba zmieniały się co ok. 10-15 lat aż do połowy XV w. Gdy Gdańsk, w czasie wojny trzynastoletniej, związał się z Koroną Królestwa Polskiego obserwowane interwały zmian wydłużyły się do 100-120 lat. Ustabilizował się wówczas układ przestrzenny, zabudowa była wykonywana już przeważnie z gliny i cegły… Pojawiły się także latryny, które skrywają wiele wyrzucanych tam, bo uważanych wówczas za nieprzydatne, przedmiotów.
Podczas wykładu Moniki Kasprzak zostaną rozlosowane mikołajkowe upominki.
To jednakże nie koniec powiązanych z archeologią wydarzeń. 20 grudnia 2018 r. w Ratuszu Głównego Miasta Gdańska odbędzie się promocja publikacji „Jatki mięsne w Gdańsku od XIV do XX w.” Na ponad 670 stronach znajduje się 20 prac autorstwa Roberta Krzywdzińskiego, Zofii Maciakowskiej, Marzeny i Daniela Makowieckich, Moniki Kasprzak oraz wielu innych autorów, którzy omawiają fenomen niewielkiego obszaru Głównego Miasta, ze swoją 600 letnią historią, gdzie wszechstronnie analizują pozyskany w trakcie badań materiał archeologiczny. Publikacja, dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zostanie rozdana nieodpłatnie wszystkim uczestnikom spotkania.
Dzień później, 21 grudnia 2018 r., o godz. 14:00 w Domu Uphagena zostanie otworzona wystawa „Historia Gdańskiej Codzienności”, na której będzie można zobaczyć artefakty pozyskane w trakcie badań powierzchniowych prowadzonych przy ul. Świętojańskiej w Gdańsku.
Przemiany zabudowy mieszczańskiej Głównego Miasta w okresie późnego średniowiecza i nowożytności w świetle badań archeologicznych przy ulicy św. Ducha 44-46
Czwartki w Muzeum Gdańska
- 6 grudnia 2018 r. (czwartek), godz. 17:00-18:00
- Dom Uphagena, ul. Długa 12
- Wstęp: bezpłatny, limit miejsc: 70 os.
Powiązane wydarzenia
Promocja bezpłatnej publikacji „Jatki mięsne w Gdańsku od XIV do XX w.”
- 20 grudnia 2018 r. (czwartek), godz. 17:00-18:00
- Wielka Sala Wety, Ratusz Głównego Miasta, ul. Długa 46/47
- Wstęp: bezpłatny, limit miejsc: 180 os.
Wernisaż wystawy: Historia gdańskiej codzienności. Wyniki badań archeologicznych przy ulicy Świętojańskiej
- 21 grudnia 2018 r. (piątek), godz. 14:00-15:00
- Dom Uphagena, ul. Długa 12
- Wstęp: bezpłatny
