Po uzyskaniu w 1991 r. niepodległości, Kazachstan jest dynamicznie rozwijającym się krajem, który w obszarze Centralnej Azji przyciągnął wiele inwestycji. Według dostępnych danych Kazachstan jest obecnie największym partnerem gospodarczym Polski w Centralnej Azji, a relacje polityczne też są na przyjaznym poziomie. Jak Pan ocenia nasze wzajemne relacje i jak można to jeszcze zwiększyć i pogłębić?
Rzeczywiście, od momentu odzyskania niepodległości Kazachstan bardzo rozwinął się. Co prawda w latach 90-tych miał trudny czas rozwoju ze względu na odrębność. Niepodległość oznaczała stworzenie praktycznie od nowa wszystkich gałęzi gospodarki, instytucji publicznych, organów państwowych, więc te lata 90-te jednak były czasem, gdzie Kazachstan starał się stanąć mocniej na nogach, natomiast od 2000 roku, tak naprawdę mamy dynamicznie rozwijający się kraj, gdzie od tego czasu nie schodziliśmy z wzrostem PKB poniżej 0%. Czyli zawsze mamy dodatni wzrost gospodarczy. W dobrych latach było to nawet 11-13% wzrostu PKB, dzisiaj mamy około 4-5 % PKB wzrostu stabilnego.
Po latach kryzysu światowego cały czas rosnący nasz PKB pokazuje, że jesteśmy na dobrej, stabilnej drodze. Rozwijamy wiele obszarów, sektorów gospodarki Kazachstanu, ale oczywiście głównym celem, jaki sformułował i zajął się pierwszy prezydent Kazachstanu, Elbasy Pan Nursułtan Nazarbajew, było przyciąganie wielu inwestycji z wielu krajów, Polska nie jest tu wyjątkiem. Dzisiaj możemy się pochwalić i podkreślić, to o czym ostatnio poinformował wszystkich obecnych na spotkaniu rady inwestorów zagranicznych nowy prezydent Kazachstanu Kasym-Żomart Tokajew, że w przeciągu tych 28 lat Kazachstan przyciągnął 335 mld. dolarów bezpośrednich inwestycji. Jeżeli weźmiemy na głowę mieszkańca, to jesteśmy w zasadzie liderem w regionie.
Rzeczywiście Kazachstan dla Polski jest największym partnerem gospodarczym w Azji centralnej. Na dzisiaj mamy obroty z Polską ponad 2 mld 400 mln euro. W ciągu trzech lat nasze obroty wzrosły z 800 milionów do tej kwoty, czyli trzykrotnie. To pokazuje ogromną dynamikę rozwoju, która została oczywiście stworzona dzięki bardzo przyjaznym relacjom politycznym. Chociażby wizyta naszego pierwszego prezydenta Nazarbajewa w 2016 roku w Warszawie, gdzie miało miejsce też spotkanie z kręgami biznesowymi, jak również rewizyta i wizyta na najwyższym szczeblu państwowym.
Wizyta Prezydenta Polski Pana Andrzeja Dudy w Kazachstanie w 2017 roku podczas Expo cieszyła się dużym zainteresowaniem i pokazała nasze wzajemne, przyjazne kontakty. Sądzę, że następne spotkania na najwyższym poziomie, z prezydentem Andrzejem Dudą są w planach nowego prezydenta Kazachstanu Kasym-Żomarta Tokajewa. To polityczne i przyjazne podłoże stwarza możliwość rozwoju wzajemnych relacji i współpracy gospodarczej, a kwota 2 mld 400 mln Euro też mówi o tym. Według naszych informacji, ponad 1500 firm polskich współpracuje i handluje z Kazachstanem i aż 80% kontaktów handlowych polskich podmiotów gospodarczych w Azji centralnej kieruje się do Kazachstanu albo przez Kazachstan. Staramy się być solidnym partnerem ekonomiczno-gospodarczym w tym regionie, dla naszych krajów sąsiednich: Uzbekistanu, Turkmenistanu, Tadżykistanu czy Kirgistanu.
Staramy się nawiązywać partnerskie relacje oraz nawiązywać i integrować się w tym gospodarczym regionie. Jesteśmy też aktywni we współpracy z naszymi wielkimi sąsiadami: Federacją Rosyjską i Chińską Republiką Ludową, tworząc dwa obszary możliwej współpracy gospodarczej, która jest moim zdaniem bardzo ciekawa i perspektywiczna także dla polskich podmiotów. Priorytetem jest przede wszystkim współpraca gospodarcza z państwami naszego regionu. Ważna jest współpraca z Chinami w oparciu również na relacjach wielostronnych w ramach Szanghajskiej Organizacji Współpracy. Także tu, położenie i działalność Kazachstanu w wielu płaszczyznach, stwarza sporo możliwości dla rozwoju firm z wielu krajów UE, w tym przypadku Polski.
Na jakich towarach z Polski zależy głównie Kazachstanowi i odwrotnie, jakie towary eksportuje do Polski gospodarka kazachska? Wiem, że z Kazachstanu z regionu Karagandy eksportuje się do Polski sporo bardzo dobrej jakości węgla, czy i w tym obszarze może coś się poprawić?
Obecne saldo obrotów wzajemnych jest dodatnie dla Kazachstanu, czyli więcej eksportujemy na rynek Polski niż importujemy z rynku polskiego. Wynika to przede wszystkim z naszych wolumenów eksportowych, którymi głównie są surowce, co przekłada się w wielkościach pieniężnych. Dzisiaj nasz eksport do Polski ma bardziej układ surowcowy, czyli przede wszystkim węgiel, ropa naftowa, gaz LPG, gaz skroplony, żółty fosfor, różnego rodzaju metale, ale też staramy się eksportować towary z wartością dodaną, czyli przetworzone. Obecnie eksportujemy bardzo dużo na rynki europejskie lnu.
Kazachstan jest od tego roku pierwszym na świecie producentem lnu - Kazachstan wyprzedził Kanadę, a polscy partnerzy pomagają nam w jego przetwarzaniu. Produkujemy też artykuły zbożowe, eksportujemy świetne kazachstańskie akumulatory do samochodów i wiele innych towarów, które docierają na rynek Polski. Ostatnio np. był duży popyt na cebulę z Kazachstanu. Próbujemy też eksportować nasze melony i arbuzy. Większość artykułów rolno-spożywczych, które są przez nas produkowane są organiczne, nieskażone i to cieszy się dużą popularnością.
Praktycznie każdą ilość naszych produktów rolno-spożywczych chcą kupić Chińczycy. Jeśli chodzi o węgiel energetyczny z regionu Karagandy, to jest nie tylko eksportowany na rynek Polski, ale również na wiele rynków europejskich. Widzimy w Polsce duży popyt na węgiel kazachstański. Węgiel, który jest eksportowany do krajów Unii Europejskiej odpowiada wszystkim wymogom i ma odpowiedni certyfikat. Jeżeli chodzi o zawartość popiołu, wartość energetyczną, to odpowiada wszystkim wymogom i chcemy zwiększyć nasz eksport do krajów UE. Nasz węgiel jest wydobywany metodą odkrywkową, czyli koszt jego produkcji nie jest wielki. Duży wpływ na cenę końcową w ma koszt transportu do Polski. My nie jesteśmy konkurencją, na pewno import kazachstańskiego węgla nie psuje i nie zakłóca węglowego rynku w Polsce. Nie podwyższa ceny, ale jest na to rozwiązanie, my to widzimy i my staramy się zwiększyć nasz eksport, nasze kopalnie z Karagandy są gotowe dwukrotnie zwiększyć produkcję i eksport węgla, to z kolei jest kwestia polityki transportowej, jakie będą koszty transportu.
Problemem dla naszych kopalni jest też to, że brakuje sprzętu górniczego do zwiększenia produkcji, a jak wiadomo Polska jest praktycznie liderem w produkcji. Jeśli się nie mylę, to Polska produkuje samych maszyn górniczych na eksport na kwotę miliarda euro rocznie, więc tu możemy zwiększyć współpracę. Także w tym obszarze chcę powiedzieć, że możemy poprawić wielkość dostaw i jakość tego węglu. Ktoś proponuje nam produkcję ekogroszku na bazie kazachstańskiego węgla, czyli przedsiębiorcy robią swoje analizy, mają rynek zbytu, sami się do nas zwracają, chętnie staramy się wspierać ich w kojarzeniu partnerów, a co więcej powiem, że już na Pomorzu jest dostawca kazachstańskiego węgla, bez żadnych pośredników, bezpośrednio z kopalni, czyli też jest możliwość dostawy koleją na granicy wschodniej, jak również w porcie morskim Gdańsk.
