11 lipca w Sztumie odbędą się z tej okazji uroczystości rocznicowe.
Wydarzenia w Sztumie rozpoczną się od złożenia wiązanek kwiatów pod Pomnikiem Rodła o godz. 9.30, gdzie nastąpi krótka oficjalna uroczystość. Następnie o godz. 10.00 odbędzie się uroczysta msza św. za Ojczyznę w kościele pw. św. Anny.
Po mszy zaproszeni goście udadzą się na otwarcie wystawy Instytutu Pamięci Narodowej w Centrum Kultury Chrześcijańskiej „Alyem” w kościele poewangelickim, której będzie towarzyszył koncert muzyki klasycznej. Wystawa będzie zaprezentowana w otoczeniu scenografii nawiązującej do wydarzeń plebiscytowych. Na Zamku w Sztumie także nie zabraknie wydarzeń związanych z obchodami. Przewidziano tam pokaz animacji związanych z historią plebiscytu.
Organizatorzy proszą o zrozumienie. Niestety z uwagi na zagrożenie epidemią COVID-19 dalsza część obchodów nie będzie miała charakteru imprezy otwartej dla wszystkich (w kolejnych dniach wystawa i projekcja animacji filmowej będzie dostępna dla wszystkich odwiedzających). Same wydarzenia obchodów na zamku i w kościele poewangelickim odbędą się przy zachowaniu rygoru sanitarnego.
Dodajmy, że wystawa w kościele poewangelickim będzie czynna dla zwiedzających przez najbliższe dwa miesiące w weekendy, natomiast pokaz filmowy na zamku sztumie przewidziano na na najbliższy tydzień.
Wydarzenie organizuje Starostwo Powiatowe w Sztumie wspólnie z Zamkiem w Sztumie Oddziałem Muzeum Zamkowego w Malborku oraz Towarzystwem Historyczno - Muzealnym "Powiśle".
Wybuch polskości w zaborze pruskim
Warto pamiętać, że plebiscyt został przeprowadzony 11 lipca 1920 także na obszarze Warmii i Mazur. Traktat Wersalski nie przyznawał tych ziem Polsce, a decyzję o państwowej przynależności pozostawiono mieszkańcom tych terenów. Na ziemi sztumskiej szczególnym zaangażowaniem w agitację na rzecz przynależności tych terenów do Polski, wykazali się ziemianie Donimirscy i Sierakowscy. Chociaż plebiscyt na Powiślu przegrano, sama kampania stanowiła wybuch patriotycznych nastrojów. Wielkie zasługi dla sprawy polskiej miała ówczesna Gazeta Gdańska.
Wówczas organizowano spektakle, koncerty oraz manifestacje. Świętowano rocznicę 3 Maja. Tłumy wsłuchiwały się w koncert Feliksa Nowowiejskiego w Sztumie, a w Postolinie k. Sztumu oglądano inscenizację „Polska powstaje z grobu”. Bardzo ważnymi wydarzeniami dla pobudzenia nastrojów patriotycznych były odwiedziny Sztumu przez Stefana Żeromskiego i Jana Kasprowicza.
W Sztumie funkcjonowały trzy punkty wyborcze: w „Strzelnicy” – nieistniejącym lokalu, w miejscu którego stoi dziś popiersie Feliksa Nowowiejskiego, w hotelu „Königlicher Hof” – również nieistniejącym budynku przy dzisiejszej ulicy Młyńskiej, oraz w „nowej szkole”, czyli dzisiejszej Szkole Podstawowej nr 2 im. M. Golisza.
Rada Powiatu Sztumskiego podczas ubiegłorocznej listopadowej sesji uchwaliła 2020 rok - rokiem Plebiscytu na Powiślu.
Wawrzyniec Mocny
Fot. Zamek w Sztumie o. Muzeum Zamkowego w Malborku.
