Wbrew wiatrowi historii
Ceremonię złożenia kwiatów i zniczy pod Pomnikiem Rodła rozpoczęto hymnem państwowym. Starosta Sylwia Celmer podkreśliła znacznie wolnościowych aspiracji Powiślan, zwłaszcza ziemi sztumskiej. Starosta przytoczyła słowa Papieża Jana Pawła II o tym, że wolność nie jest dana raz na zawsze i trzeba o nią walczyć oraz ją pielęgnować.
Aleksander Masłowski kierownik oddziału Muzeum Zamek w Sztumie odczytał list, który z okazji 100. Rocznicy przesłał sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Jarosaw Sellin (Jego treść przytaczamy w całości pod tekstem – dop. red.). Wyraził on w liście zadowolenie, że Starostwo i oddział Muzeum Zamkowego Zamek w Sztumie, pamiętając o rocznicy godnie upamiętniły to wydarzenie, które mówiło o trudnych okolicznościach politycznych, w których miał miejsce plebiscyt, takich jak wojna polsko – bolszewicka oraz o uwarunkowaniach, które sprawiały, że cześć państw sprzymierzonych obawiała się wzmocnienia pozycji Polski (m.in. Wielka Brytania).
Następnie poproszono o kilka słów dyrektora Muzeum Zamkowego w Malborku dr hab. Janusza Trupindę. Po nim delegacje oddały hołd bohaterom Rodła, następnie udały się pod Głaz Pamięci, gdzie także złożono kwiaty.
Koncert, wystawa i film
Przygotowania do 100. Rocznicy Plebiscytu trwały od miesięcy. Powołany został Komitet Organizacyjny Obchodów Roku setnej Rocznicy Plebiscyt na Powiślu, a Rada Powiatu Sztumskiego podczas ubiegłorocznej sesji, pod koniec roku uchwaliła 2020 rok – „Rokiem Plebiscytu na Powiślu”.
Poprzedziło je wiele uzgodnień formalnych, niestety utrudnieniem było utrzymujące się zagrożenie epidemią COVID-19, które ograniczyło wcześniejsze plany.
W ostatnią sobotę zorganizowano dla zaproszonych gości oraz mieszkańców powiatu sztumskiego uroczystą, okolicznościową mszę świętą oraz wystawę „Należy stworzyć niepodległe państwo polskie (…) z wolnym dostępem do morza. Powrót Pomorza i Kujaw do Polski 1918 – 1920” Instytutu Pamięci Narodowej oddział w Gdańsku. Na 16 rollupach zamieszczono sporą ilość ludzi, miejsc, dat i wydarzeń, objaśniających szczegółowo tło, okoliczności, a także kontekst historyczny i polityczny przeprowadzonego plebiscytu. Dodajmy, że ekspozycja bardzo spodobała się odwiedzającym w sobotę (11 lipca) kościół poewangelicki, tym bardziej, że była ona połączona z koncertem muzyki klasycznej i scenografią, której symbolem byli – wartownicy, strzegący granicy polsko – niemieckiej, grani przez odtwórców historii.
Dodatkową atrakcją była projekcja animacji historycznej, poświęconej plebiscytowi, zobrazowanemu w szerszym kontekście ówczesnej sytuacji geopolitycznej. Film prezentowany jest bezpłatnie na sztumskim zamku jeszcze do soboty. Warto skorzystać z tej możliwości.
Fragmenty filmu organizatorzy udostępnili na profilu facebook’owym Starostwa Powiatowego w Sztumie.
Rocznica Plebiscytu to także okazja do zgromadzenia pamiątek, z których zwłaszcza kolorowe buttony z symbolem „Rodła”, mogą spodobać się zarówno dorosłym, jak i dzieciom.
W kościele poewangelickim oraz na zamku sztumskim można pobrać mapkę miejsc pamięci związanych z historycznym plebiscytem. To okazja, by upamiętnić zasłużone osoby. Oprócz tego rozdawane są ulotki z notką historyczną nt. plebiscytu.
Zachęcamy do odwiedzania wystawy w kościele poewangelickim, która będzie czynna w lipcu w sobotę w godz. 13-14 oraz w niedzielę w godz. 14-15.
Jest też możliwość zgłaszania grup zorganizowanych, chętnych do zwiedzenia prezentacji IPN na wybrany dzień (od 10 osób) pod nr telefonu Towarzystwa Historyczno – Muzealnego w Sztumie, ul. Galla Anonima 8 - tel. 600 377 001. Zapraszamy też na zamek sztumski, gdzie będzie można obejrzeć animację filmową, poświęconą Plebiscytowi udostępnianą do 18 lipca (sobota), która jest zapowiedzią dużej, wrześniowej wystawy, przygotowywanej właśnie przez pracowników oddziału Muzeum Zamkowego w Malborku Muzeum Zamek w Sztumie.
(tomm)
Minister Jarosław Sellin do uczestników uroczystych obchodów 100. rocznicy Plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu w Sztumie
Szanowni Państwo,
„Rok 2020 jest kolejną datą we wspólnym świętowaniu odbudowywania niepodległej Polski. Programem Wieloletnim ,,Niepodległa" koordynowanym przeze mnie, jako Pełnomocnika Rządu do spraw obchodów Stulecia Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, objęliśmy szereg rocznic aż do roku 2022 i bardzo się cieszę, że tutaj, na Powiślu, w ramach Programu, możemy wspominać stulecie plebiscytu.
Cieszę się, że Muzeum Zamkowe w Malborku przygotowało wystawę „O niepodległą Polskę. Plebiscyt 1920 roku na Powiślu", której otwarcie, niestety - ze względu na niepewność związaną z sytuacją epidemiczną - przesunięte zostało na wrzesień. Mam nadzieję, że jej przyszły wernisaż będzie kolejną okazją do refleksji nad Polską.
Szanowni Państwo,
Sto lat temu na Powiślu polscy działacze społeczni i kulturalni walczyli o powrót tego historycznego regionu do Macierzy. Wiemy, że sytuacja polityczna i trwająca wojna z bolszewicką Rosją nie sprzyjała ich działaniom. Ale nawet porażka w plebiscycie nie zakończyła tej walki.
Nie sposób nie przypomnieć w tym miejscu wieloletnich starań o polską szkołę, o Polskie Gimnazjum w Kwidzynie. Te działania byty motywowane nie tyle niezgodą na decyzje mocarstw, ale przede wszystkim troską o zachowanie polskiej tożsamości w życiu codziennym. W czasie II wojny światowej duża część polskich działaczy z Powiśla za swoją polskość zapłaciła najwyższą cenę.
Naszym obowiązkiem jest pamiętać o nich. Myślę, że ta uroczystość zorganizowana przez malborskie muzeum jest ku temu ważną okazją.”
(-) Jarosław Sellin
Sztum, 11 lipca 2020 r.
