Rozmowa z dermatologiem wenerologiem lek. medycyny Adamem Wilczkiem
- Co to są wirusy HPV?
- To wirusy brodawczaka ludzkiego. Nazwa to skrót od human papillomavirus-HPV. Należą do tej grupy wirusy, które są odpowiedzialne za powstawanie głównie łagodnych rozrostów naskórka i błon śluzowych, a także za raka szyjki macicy, raka pochwy i sromu oraz raka prącia. Do najbardziej popularnych chorób wywołanych przez te wirusy należy wymienić brodawki: stóp, zwykłe i płaskie, oraz zmiany w obrębie narządów płciowych i odbytu (brodawki płciowe, czyli kłykciny kończyste, kłykciny olbrzymie Buschkego-Löwensteina, bowenoid papulosis, choroba Bowena).
- Czy dużo jest rodzajów tego wirusa ?
- Do tej pory wyodrębniono ponad 100 typów wirusa HPV. Podzielono je na trzy grupy. Pierwsza - wirusy dermatotropowe, wywołujące zakażenia w populacji ogólnej, druga - wirusy dermatotropowe swoiste dla epidermodysplasia verruciformis i trzecia - wirusy wywołujące zmiany w obrębie błon śluzowych (okolice narządów płciowych, odbytu, jamy ustnej, górnych dróg oddechowych). Wśród tych trzech grupy rozróżniamy: wirusy wysokiego stopnia ryzyka (odpowiedzialne za powstanie raka kolczysto-komórkowego, neoplazję średnionaskórkową i raki inwazyjne) oraz wirusy niskiego ryzyka (odpowiedzialne za powstawanie kłykcin kończystych i płaskich, choroby Hecka).
- Jak można zostać zainfekowanym przez wirusa?
- Wirusami grupy III, tj. wywołującymi zmiany w obrębie błon śluzowych, najczęściej można zakazić się poprzez kontakty seksualne. Zakażenia te nie dotyczą tylko narządów płciowych, ale i jamy ustnej oraz okolic odbytu. Wirusy HPV uwalniają się ze złuszczonymi komórkami naskórka i nabłonków, więc możliwość infekcji występuje nie tylko przy stosunku płciowym, ale również podczas innych form współżycia. Do zakażeń może też dochodzić podczas porodu, a źródłem zakażenia jest matka, która ma kłykciny sromu lub szyjki macicy.
- Czym grozi zakażenie HPV noworodka podczas porodu?
- Zarówno kłykciny, jak i brodawczaki krtani, które mogą rozwinąć się w wyniku zakażenia okołoporodowego, powstają w wyniku infekcji wirusem HPV typ 6 i HPV typ 11.
- Wspomniał pan o wirusach wysokiego ryzyka - co to znaczy?
- Przez wysokie ryzyko rozumiemy możliwość wywoływania przez te wirusy zmian na błonach śluzowych o charakterze neoplazji śródnaskórkowej i raków inwazyjnych. Są to zmiany nowotworowe. Wirusy wysokiego ryzyka odgrywają istotną rolę w powstawaniu raka szyjki macicy, raka pochwy i sromu oraz raka prącia.
- Jakie są objawy zakażenia?
- W pierwszej fazie zakażenia te przebiegają bez żadnych objawów. Większość infekcji ustępuje samoistnie w okresie 6-12 miesięcy. Nie jesteśmy pewni, które osoby zwalczą infekcję, a które nie. To zależy od naszego układu odpornościowego. Jednak u kobiet, u których ta odporność jest zaburzona, zakażenie może przerodzić się w przewlekłe. Należy nadmienić, że przy istniejącym zakażeniu HPV, ryzyko rozwoju raka szyjki macicy dodatkowo zwiększają m.in. długoletnia antykoncepcja, długotrwałe drażnienie mechaniczne, palenie tytoniu, duża liczba porodów, promienie X, predyspozycje genetyczne, jednoczesne zakażenie wirusem opryszczki. Rak szyjki macicy rozwija się powoli. Krwawienie między miesiączkami lub po stosunku może świadczyć o zaawansowanym stadium raka. Zakażenie HPV jest długotrwałe. W tym czasie wirus mnoży się w obrębie szyjki macicy. Pomimo utajonego przebiegu zakażenia, może doprowadzić do rozwoju zmian przedrakowych, a ostatecznie do raka szyjki macicy. W związku z pierwszym, bezobjawowym okresem, wirus HPV może być przeniesiony nieświadomie na partnerów seksualnych. Jeśli partner zostanie zakażony wirusami niskiego ryzyka (typ 6 lub 11) możliwe jest pojawienie się kłykcin kończystych (brodawek płciowych) na zewnętrznych narządach płciowych lub w okolicy odbytu. Dzieje się tak od kilku tygodni lub miesięcy po kontakcie seksualnym z zakażoną osobą.
- Czy wszystkie wirusy HPV wywołują raka?
- Nie wszystkie typy wirusa HPV są potencjalnie onkogenne. Rozumiemy przez to, że nie każda infekcja wirusem może wywołać raka szyjki macicy czy pochwy.
- Kiedy przypada największa zachorowalność na raka szyjki macicy?
- Największa zachorowalność przypada na 4. dekadę życia między 45 a 49 rokiem życia. Mniej zachorowań notuje się w przedziale wiekowym 20-29 lat, a bardzo sporadyczne przypadki zdarzają się nawet wśród nastolatek (15-19 lat). Należy jednak podkreślić, że umieralność z powodu raka szyjki macicy z roku na rok ROŚNIE!. Z danych statystycznych wynika, że codziennie pięć Polek umiera na raka szyjki macicy.
- Zakażenie przenosi się najczęściej w wyniku kontaktów seksualnych. Czy jest określona jakaś grupa ryzyka?
- Duża liczba partnerów seksualnych i bogactwo technik erotycznych daje możliwość szybkiego zakażenia. Z powodów oczywistych u osób, które nie podjęły jeszcze życia seksualnego możliwość infekcji jest mniejsza (np. dzieci, nastolatek). Rak szyjki macicy występuje częściej u kobiet, które wcześniej rozpoczęły życie płciowe. Ponadto raki narządów płciowych powstają o 10-15 lat wcześniej u osób, które uprzednio leczyły się z powodu kłykcin kończystych, niż u osób, które ich nie miały. Stosowanie prezerwatyw zmniejsza ryzyko zakażenia, ale w pełni nie zabezpiecza przed infekcją.
- W Polsce każdego roku rak szyjki macicy rozpoznawany jest u prawie 4000 kobiet.
U co drugiej z nich jest za późno na skuteczne leczenie. Co zrobić, aby wcześniej rozpoznać schorzenie i ustrzec się zabójczego wirusa?
- Można na to odpowiedzieć jednym słowem – profilaktyka! W przypadku raka szyjki macicy jedynym dostępnym orężem w rękach lekarzy były badania cytologiczne. Dzięki nim można było wykryć zmiany przedrakowe, tzw. dysplazję szyjki macicy (nazywanej też CIN). Niestety, tylko co piąta Polka, jak podają statystyki, wykonuje badania cytologiczne regularnie. Inne wykonują je, gdy jest za późno, czyli wtedy, gdy rak jest już mocno zaawansowany. Dlatego powstał ogólnopolski program profilaktyki raka szyjki macicy. Kobiety, oprócz intensywnej reklamy w mediach i przychodniach, otrzymują również zaproszenia pocztą, aby wykonać te badania.
- Ale to jest profilaktyka wtórna. Czy istnieje profilaktyka pierwotna?
- Gdy opracowano szczepionkę zapobiegającą zakażeniom HPV, dostaliśmy możliwość ochrony przed rakiem szyjki macicy i brodawkami płciowymi. Szczepionka chroni przed czterema typami wirusa HPV. Dwa typy o wysokim stopniu ryzyka rozwoju raka (HPV 16 i HPV 18) oraz dwoma typami o niskim stopniu ryzyka (HPV 6 i HPV 11), które są odpowiedzialne za powstawanie kłykcin kończystych. Wirusy HPV 16 i 18 są odpowiedzialne aż za 70 proc. przypadków raka szyjki macicy. A to oznacza u zaszczepionej kobiety, że aż w 70 proc. zmniejsza się ryzyko rozwoju raka szyjki macicy i prawie zupełnie znika ryzyko rozwoju brodawek płciowych! Zmniejszenie rozwoju raka szyjki macicy oznacza, że w przypadku masowych szczepień ochronnych uda sie nam zmniejszyć liczbę kobiet, które w przyszłości mogłyby stracić życie z tego powodu.
- Kto powinien się szczepić przeciwko wirusom HPV?
- Najbardziej odpowiednią grupą pacjentów stanowią dziewczęta i chłopcy, którzy jeszcze nie rozpoczęli życia seksualnego. Polskie i światowe towarzystwa medyczne podkreślają zalety i jednoznacznie zalecają rutynowe szczepienia dziewcząt w wieku 11-12 lat oraz szczepienia dziewcząt i kobiet w wieku 13-26 lat. Szczepienia mogą być wykonane nawet u młodszych dziewcząt po ukończeniu 9. roku życia oraz u chłopców w wieku 9-15 lat. Szczepieniem powinni być też objęci chłopcy w wieku 9-15 lat, gdyż w przyszłości nie będą oni zakażali swoich partnerek seksualnych, a sami też uchronią się przed brodawkami płciowymi. Jest to bardzo istotne z pozycji profilaktyki.
- Czy szczepionka jest skuteczna?
- U osób, którym podano szczepionkę, badania kliniczne wykazały 100 proc. skuteczność w zapobieganiu rakowi szyjki macicy, zmianom nowotworowym typu CIN2/3 oraz zmianom przednowotworowym sromu i pochwy, wywołanym przez wirusa HPV 16 i HPV18. Badania kliniczne skuteczności szczepionki były prowadzone w 13 krajach i wykazały, że stosowanie szczepionki nie wiązało się z żadnymi działaniami niepożądanymi.
- Niektórzy argumentują, że wykonując szczepienie dobrowolnie wstrzykujemy sobie wirusa...
- Nieprawda! Nie można zakazić się wirusem HPV szczepiąc się! Szczepionka nie zawiera materiału genetycznego wirusa, a jedynie białkową otoczkę określającą swoistość wirusów. Szczepienie ma na celu sprowokowanie układu odpornościowego organizmu do obrony i wywołania produkcji przeciwciał oraz powstaniu tzw. pamięci immunologicznej. Dzięki temu w momencie infekcji, organizm posiada już odpowiednie przeciwciała do zwalczania wirusa.
- Jaki jest schemat szczepień?
- Aby w pełni ochronić się przed typami wirusów, przeciwko którym skierowana jest szczepionka, konieczne jest podanie trzech dawek. Drugą dawkę szczepionki należy podać dwa miesiące po pierwszej, a trzecią po kolejnych czterech miesiącach. W sumie cały cykl szczepień trwa 6 miesięcy.
- Czyli można powiedzieć, że niebezpieczne wirusy HPV to już historia?
- Niestety, nie. Szczepionka zabezpiecza nas przed zakażeniem wirusami typ HPV - 6, 11, 16, 18. Nie zwalnia ona kobiet zaszczepionych przed badaniem cytologicznym (najlepiej raz w roku). Pamiętajmy, że istnieją jeszcze inne wirusy HPV. Pacjenci powinni też wiedzieć, że szczepionka przeciwko wybranym typom HPV nie wyleczy ich z już istniejących brodawek płciowych albo z rozwijającego się raka narządów płciowych. Jeśli zaś chodzi o częstość wykonywania badania cytologicznego, radziłbym paniom skontaktować się ze swoim ginekologiem. Pamiętajmy, że nadal aktualne jest hasło „Lepiej zapobiegać, niż leczyć!”.
Porady i badania
Lek. medycyny Adam Wilczek, specjalista dermatologii kosmetycznej, dermatologii oraz wenerologii i ginekologii przyjmuje w Tczewie przy ul. A.Krajowej 74 (NZOZ MEDICA), tel. 058/ 530-40-30 oraz w Gniewie w NZOZ Medical.
Czy radni zaplanują środki na szczepienia?
„Gazeta Tczewska” podjęła „bój” o szczepienia tczewskich dzieci przeciwko wirusowi HPV, odpowiedzialnemu w świetle najnowszych badań za raka szyjki macicy. Zabija on najwięcej - obok raka piersi - kobiet w Polsce. W najbliższym czasie nastąpi uchwalenie budżetu miasta Tczewa na przyszły rok. Jeśli radni nie zaplanują w nim wydatków dla choćby najmłodszego rocznika dziewcząt kwalifikowanego do szczepień przeciwko temu wirusowi, nie będą one raczej finansowane z budżetu miasta.
Zabójcze wirusy HPV atakują
POMORZE. Codziennie 5 kobiet w Polsce umiera na raka szyjki macicy! - Duża liczba partnerów seksualnych i bogactwo technik erotycznych daje możliwość szybkiego zakażenia - mówi lek. medycyny Adam Wilczek. - Rak szyjki macicy występuje częściej u kobiet, które wcześniej rozpoczęły życie płciowe .
- 03.11.2008 00:16 (aktualizacja 04.08.2023 13:54)
Reklama
Napisz komentarz
Komentarze