Około 2800 lat temu na Pomorzu pradawne osady zaczęły się zmieniać. Ludzie porzucili kurhany na Pojezierzu Kaszubskim, by przenieść się na północ, w okolice nadmorskie. Wykształciła się tak zwana kultura pomorska, która dominowała od końca VII do IV wieku przed naszą erą. Jej przedstawiciele wyróżniali się między innymi tym, że przy obrzędach pogrzebowych używali popielnic z wyrzeźbionymi twarzami. Spalone szczątki zmarłych wsypywali do urn, a te składali do grobów zbudowanych z kamiennych płyt.
Do dziś popielnice twarzowe są owiane tajemnicą. Niektórzy badacze snuli teorię, że wizerunki na urnach przedstawiają bóstwa śmierci. Jednak inni zwracali uwagę, że twarze są niepowtarzalne i nie ma dwóch identycznych popielnic. Może więc tworzono je z intencją oddania indywidualnych rysów zmarłego?
Urny twarzowe należą do najpiękniejszych zabytków archeologicznych. Ucha (uszy) tych naczyń bywają ozdobione kolczykami, często z nanizanymi paciorkami z bursztynu albo niebieskiego szkła. Oprócz wyrzeźbionych twarzy na popielnicach występują rysunki zwierząt (na przykład jeleni), a także szpil, naszyjników czy napierśników. Osobną grupę zdobień tworzą sceny z udziałem postaci ludzkich, którym czasem towarzyszy motyw wozu i koni. Rysunki mają znaczenie symboliczne, są osadzone w wierzeniach ludności sprzed tysięcy lat.
Kolekcję popielnic twarzowych ze zbiorów Muzeum Archeologicznego w Gdańsku można bez przesady uznać za dziedzictwo klasy europejskiej. W badania cmentarzysk z okresu wczesnej epoki żelaza było zaangażowanych kilka pokoleń gdańskich archeologów. Zabytki, które aktualnie znalazły się na wystawie w Faktorii Pruszcz Gdański, są efektami ich odkryć. W ten sposób powstała swoista galeria sztuki pradziejowej.
Do stworzenia wystawy wykorzystano wyniki badań wykonanych w toku realizacji zadania współfinansowanego ze środków Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w latach 2019-2020, w ramach programu „Ochrona zabytków archeologicznych”.
Wystawione urny pochodzą z miejscowości: Kamieniecki Młyn, Reskowo, Władysławowo-Chłapowo, Sychowo, Gdańsk-Lipce, Ostróżki, Skowarcz, Rąb, Niestępowo, Szemud, Borucino, Chwarzno, Starogard Gdański.
Napisz komentarz
Komentarze